669. ПРАКЛЁН ЯЗЫЧНІЦЫ, ці ВАЛЫ ДАЎНЯЙ КРЭПАСЦІ. Тухта Валер
Сегодня: 1, за неделю: 2, всего: 1615
Звесткі аб аўтары шлядзець тут.
У лесе паміж вёскамі Юшкі і Вілы ёсць умацаванае паселішча – гарадзішча “Батарэя”. Датуецца І стагоддзем нашай эры.
Мясцовыя жыхары звязваюць яго назву з часамі вайны 1812 года. Паводле легенды, на гэтай гары стаяла батарэя французскіх гармат, якая страляла па Лепелі.
Гарадзішча “Батарэя” было дужа ўмацаваным месца. Пра тое сведчаць абарончыя валы і равы, якія атачаюць узвышша з усіх бакоў. Толькі прыгледзеўшыся спрактыкаваным вокам, можна пабачыць сёння рэшткі земляных умацаванняў.
З гарадзішча паўстаюць маляўнічыя далягляды на два прыгожыя лясныя возеры Малы і Вялікі Гогалі, якія атрымалі сваю назву, дзякуючы птушцы гогаль, што гняздуецца тут. Пра гісторыю ўтварэння гэтых азёр існуе легенда.
З-за гор прыехаў чарнявы хлопец нібыта да некага ў госці. Упадабаў ён мясцовую прыгажуню, але дзяўчыне хлопец быў зусім не даспадобы, бо абрала сабе суджанага, за якога збіралася замуж. Аднак чарнявы не адступаўся. І вось аднойчы ўвечары заспеў ён маладзіцу адну ў капліцы на могілках, дзе тая малілася Богу. Абступілі з усіх бакоў дзеўку служкі Чарнявага. Сказаў тады той:
- Ідзі за мяне, а не пойдзеш, сілай вазьму.
Вырвалася дзеўка з капліцы, дый пабегла дахаты. А капліца з людцамі, якія там былі, пачала правальвацца пад зямлю, заплываць балотнай тванню. Цяпер на тым месцы возера Малы Гогаль.
Так і не здолеў ніхто выбрацца адтуль. Дзяўчына ж прыбегла дахаты ды і зачынілася з роднымі і сваім суджаным. Нікуды не выходзілі.
Людзі, якія бачылі, як капліца правальваецца, падумалі, што гэта чары дзяўчыны і яна вядзьмарка. Вырашылі яе забіць. Прыходзілі дахаты, кідалі каменне, факелы, але ўсё марна. Бог як бы засцерагаў гаротнікаў, ні ў чым не вінаватых. Аднак доўга так працягвацца не магло, і хата з дзяўчынай таксама пачала правальвацца пад зямлю. Раніцай замест хаты, дзе жыла дзеўка, людзі ўбачылі прыгожае возера. Цяпер яно завецца Вялікім Гогалем.
Побач, праз дарогу, там, дзе стаяла капліца, таксама плёскала вада Малога Гогаля.
Кажуць, што і цяпер душы Чарнявага і яго сяброў жывуць у плывунах - астравах, што адрываюцца ад берага і плаваюць па воднай роўнядзі.
2018.
Метки: Тухта Валер
 НРАВИТСЯ |
 СУПЕР |
 ХА-ХА |
 УХ ТЫ! |
 СОЧУВСТВУЮ |
Блукач, а почему Тухта Валер. Раньше я думал, что может так имя Валерий произносится по-белорусски, а я не знаю. Но в теме про конференцию "Лепельские чтения" на белорусском языке написано
Літары "Й" на канцы слова не было ў беларускай мове. Яе ўвялі русіфікатары. Адсюль і Валерый, Васілій, Афанасій, Дзмітрый, санаторый... А было проста: Валер, Васіль, Рыгор, Зміцер, Апанас, санаторы, Прускі, Якубоўскі, Казлоўскі, Камсамольскі, Савецкі, беларускі, рускі... Шмат з гэтага засталося, аднак шмат і русіфікавалі.
Раз теперь полнолуние, то позволю себе продолжить.
Блукач, про то, что "Літары "Й" на канцы слова не было ў беларускай мове" Вы явно преувеличиваете. Не было ее в прилагательных типа (чырвоны, блакітны, хуткі, тлусты) и в числительных типа (першы, сёмы). А в конце других белорусских слов буква "й" очень даже применялась и применяется. Если я не прав, то исправь мое предложение на белорусском языке:
"Блукач працаваў у газеце "Лепельскі край" і пісаў пра высокі ураджай, Цмока у блакітнай азёрнай вадзе і адлёт журавоў у вырай"
С учетом того, что руссификация началась в конце 1700-х годов, то Вашы примеры белорусских слов вообще вызывают улыбку. Как Вам такое выражение на белорусском языке о жизни в Лепеле времен Сапеги:
"Лепелец Валер атрымаў камсамольскі білет і савецкі пашпарт, паехаў адпачываць у санаторы і хадзіў у планетары".
Ясно, что слова "Камсамольскі, Савецкі" в качестве примера приведены не подумавши, но ведь это так же смешно как и Скарына из Питера.
В те времена, я думаю, не было не только в белорусском, но и русском языке слов "санаторий", а так же имени Валерий. Первый известный русский с именем Валерий, которого выдает Google это Валерий Брюсов (1873-1924). В белорусском языке оно появилось из русского еще позже, поэтому Валер это явный новодел