678. ВЕСЯЛОВА - ВЁСКА З ПОЛЬСКІМІ КАРАНЯМІ. Тухта Валер
Сегодня: 1, за неделю: 2, всего: 1908
Звесткі аб аўтары глядзець тут.
Краязнаўчы аповяд у чатырох частках. Частка Першая.
Весялова – вёска ў складзе Валосавіцкага сельсавета Лепельскага раёна. Але на картах пачатку мінулага стагоддзя мы не знойдзем гэтага паселішча. Чаму? А таму, што яго на той час не існавала.
Калі і як узнікла Весялова? Каб даць адказ на гэтае пытанне, мала адшукаць патрэбную інфармацыю ў архівах. Варта зазірнуць у самую вёску, старажылы якой могуць распавесці шмат чаго цікавага пра тое месца, дзе ім лёсам было наканавана не толькі нарадзіцца, але і пражыць доўгае і багатае на ўспаміны жыццё.
Таму чарговым краязнаўчым падарожжам даследчыкаў мінулага са Слабадской школы было ў Весялова. Дабрацца туды не так ужо і складана. З дзясятак кіламетраў лясной дарогі, якая бяжыць паўз Далікі, неіснуючую ўжо вёску Іван Бор, пераадольвае Качаноўскі мост праз рэчку Свядзіцу і прыводзіць у патрэбнае месца.
Перадгісторыя.
Як ужо згадвалася вышэй, напачатку мінулага стагоддзя вёскі Весялова не існавала. Па наваколлі было раскідана каля двух дзясяткаў хутароў. Фларанцінава, Зафіеўка, Потак, Рамальдова, Стайск, Уладзіслава – толькі невялікі пералік іх. На тых хутарах жылі этнічныя палякі, якія набылі землі ў валосавіцкага пана Зацвіліхоўскага напачатку ХХ стагоддзя. На працягу некалькіх гадоў на старонках варшаўскай газеты “Gazetaświąnteczna” друкаваліся аб’явы, дзе вялася гаворка пра продаж зямлі ў Валосавічах. Першапачаткова жыллём для перасяленцаў служылі зямлянкі, якія яны спехам выкопвалі на сваіх выкупленых надзелах.
У 1921 годзе Валосавіцкая воласць была падзеленая на сельсаветы. Сярод іншых быў утвораны сельсавет з цэнтрам на хутары Белы Клён. У яго склад увайшло шаснаццаць хутароў, дзе пераважна жылі колішнія польскія перасяленцы. Старшынёй прызначылі Ігната Кашко, сакратаром – Мікалая Кацылу.
Утварэнне вёскі.
Да апошняга часу заставалася невядомым паходжанне назвы Весялова. У пераліку населеных пунктаў Валосавіцкай воласці ні хутара, ні вёскі з такой назвай не значылася. Першыя згадкі Весялова як цэнтра сельсавета адносяцца да 1926 года, калі праводзіўся першы ўсерасійскі перапіс насельніцтва. На той час у Весялоўскім сельсавеце, які афіцыйна лічыўся польскім, налічвалася 29 населеных пунктаў з агульнай колькасцю жыхароў 1003 чалавекі. І зноў ніводнага паселішча з аднайменнай назвай зафіксавана не было.
На картах пачатку 1930-х гадоў хутары падаюцца пад агульнай назвай – Польскія. На карце 1935 года яны аб’яднаныя пад назвай Пушча. Па выніках перапісу 1926 года насельніцтва Пушчы налічвала 576 чалавек.
У 1936 годзе пачалася кампанія па ліквідацыі хутароў. Не прамінула гэтая падзея і хутаран-палякаў. На працягу пэўнага часу ўсе хаты былі сцягнутыя ў адзіны населены пункт, які і атрымаў назву Весялова.
Старажыл вёскі Віктар Стажык са слоў сваёй маці ведае, што вёску назвалі Весяловам у гонар “застройшчыка”, ці прараба, які кіраваў сцягваннем хутароў.
Так гэта ці не, сцвярджаць не буду. Ускосным пацвярджэннем таго, што ў аснову назвы лягло ўласнае імя, служыць назва мясцовага калгаса – імя Весялоўскага.
Калі па парадку, то вёска атрымала назву ад калгасу імя Весялоўскага. Ён быў названы ў гонар польскага рэвалюцыянера Браніслава Весялоўскага.
Вось і ўся разгадка ўтварэння гэтай польскай вёскі.
2015.
Працяг глядзець тут.
Метки: Тухта Валер
 НРАВИТСЯ |
 СУПЕР |
 ХА-ХА |
 УХ ТЫ! |
 СОЧУВСТВУЮ |
Паколькі мае продкі і прыехаўшыя з Польшчы, і іншыя мясцовыя пераважна ўсе жылі на хутарах, то хацелася б зрабіць некалькі заўваг. Аўтар паўтарае вельмі распаўсюджаную не толькі ў Беларусі, а ўвогуле на усёй савецкай у свой час і пост-савецкай прасторы версію, калі называе беларусаў-католікаў палякамі. Так, напрыклад, на х.Схэда па стану на 1925 і 1926 гг., згодня архіўным звесткам і аповядам майго бацькі, з 11 сем´яў, жыўшых там, прыехалі з Польшчы 3, адна з іх (наша) падзялілася ужо на 2 сям´і, усе астатнія -- беларусы-католікі (усе шляхта былая). Далей: хутар Казімірова -- усе беларусы-католікі (мае продкі), хутар Доўгая Лужа -- беларусы-католікі (таксама крэўныя, але ўжо не такія блізкія). Красналучка -- былая ваколіца, а потым вёска -- заселеная была выключна беларусамі-каталікамі (да ведама: ваколіца даўней -- гэта шляхецкае паселішча); фальварак Вацлавова--жылі таксама там беларусы-католікі. Гэта ўсё звесткі на 1925-26 гг. Ігнат Кашко (русіфікаванае, правільна -- Кошка) -- беларускі шляхецкі род, мясцовыя.
Блукая, што паведзеш? Асабліва пра то, што тыя палякі жылі і з мясцовымі!?) Хто куды прыехаў? Мо дадіце шаноўнай пані што напісаць? ДЗЯКУЙ!
Я не кажу пра ўсіх палякаў. Тыя, што жылі ў Весялове ,ці мо ў Стайску, дакладна не магу сказаць, называліся "варшавякамі" -- пэўна, тыя, што прыехалі з Варшаўшчыны. Былі бедныя, ня вельмі удала ў іх ішла гаспадарка, і варагавалі з мясцовымі, звычайна праваслаўнымі. Але нашы былі з Падляшша (Седлецкая губернія), былыя ўніяты, сілай пераробленыя на праваслаўных. Але дзеці перажаніліся усе на каталі(ч)ках.
Гэта я зразумеў! Не зразумеў адно - палякі прыехалі, бо купілі зямлю! Адкуль узялася шляхта бедная - там заўжды жыла, ці як?
Шляхта там -- гэта выключна беларусы. Напрыклад, Астроўскія, Агрызкі -- гэта некалі заможная шляхта беларуская, але збяднелі з цягам часу, бо зямлю прыходзілася дзяліць паміж нашчадкамі з кожным пакаленнем. А прыехаўшыя палякі былі зусім не багатыя. Некаторыя нават вельмі бедныя.
Буду вельмі ўдзячны пані Ніне, калі яна скампануе свае веды аб паляках, што перасяліліся ў Валосавіцкі край паводле добрай ці кепскай задумцы пана Зацві(е)ліхоўскага, і дашле допіс у блог. Я аб тым думаў пасля яе першага каменту, аднак прасіць не адважыўся. Дапамог пан Аляксандр.
І што яшчэ цікавага - ранейшыя шляхі не супадаюць з цяперашнімі. Так, напрыклад са Стайску можна было ехаць у Азерцы і Сяргееўшчыну і тады - на Зялены Востраў! Таксама і Далікі. Гэта бачна і зараз калі глядзець мапу праз спадарожнік!
Я, бадай, большасць з таго, што ведала, ужо выклала ў каментах. Пра палякаў я ведаю не так ужо і шмат. Многа давеладася як раз з публікацыі пра таямніцу засялення імі гэтага краю, звязанай з п.Зацвіліхоўскім. Ну, але можа і збяру ўсё да кучы. У асноўным я больш ведаю менавіта пра сваіх продкаў.
Пані Ніна, і пра сваіх продкаў таксама. Буду вельмі ўдзячны. Мяркую, што і чытачы таксама.
Хіба крыху пазней. ))
Константинович, а что говорят по данному поводу музейные работники? Они же записывали историю переселения так сказать с первоисточников. Во всяком случае с моей бабушкой Косс Владиславой Викентьевной говорили. Она родилась ещё в Польше. в 1911 году и помнила все перепитии тех лет. Приезжали музейщики и позже. Разговаривали с мамой о судьбе семьи Коссов. Перефотографировали старые фото и иконы, забрали культовые безделушки. В первый раз они собирались и к с Стажикам, Голубицким, Оркишам, Боракам... В музее где то должны быть систематизированные или несистиматизированные воспоминания очевидцев тех событий.
А Тухта со своими ребятами очень большие молодцы. Настоящие краеведы. То, что они делают, собирая воедино историю нашего края, легенды, археологические исследования дорогого стоят.
Александр, поздравляю! Похоже, Вы родом из польских евреев по бабушке. Фамилия "Косс " идишская. Из славного рода Леви, левитов, священников. Из праотцов Моше (Моисея ) и Аарона -первосвященника.
Ніна, колькі трэба часу, столькі і працуйце. Толькі не забывайцеся на нас. Дый вы і не забываеце: заўсёды ўносіце каментары на падобныя тэмы.
Аляксандру. Навукоўцы - людзі ранімыя. Раней музейныя работнікі давалі мне інтэрв´ю. Але потым пакрыўдзіліся на неабгрунтаваныя крытычныя каменты да сваіх выступаў і адмовіліся ад размоў. Менавіта з гэтай прычыны я перастаў даваць запісы выступаў навукоўцаў з Лепельскай навукова-практычнай канферэнцыі. Нават адзін выступ зняў. А ўсё таму, што пару карыстальнікаў у каментах выказалі сумненне ў іх прафесійнай дзейнасці і прышпілілі ім некампетэнтнасць. Трэба думаць, перш, чым пісаць. Гэта я магу дзеля агульнай карысці цярпець знявагі ў свой бок, а вучоныя людзі такога не вытрымліваюць. Так што, калі цікавяць музейныя напрацоўкі, звяртайцеся да іх напрамую. Дарэчы, музейшчыкі не супраць даваць мне свае даследчыя работы, але каб я толькі прыбраў каментары з пастоў. Але гэта мне не дазволена. Дый я сам таго не хачу - карыстальнікі павінны выказваць свае думкі. А вось выбарачна цалкам адмяжоўваць асобныя інтэрв´ю ад каментароў, было б важна.
Лилия, так у нас Косов хватает. Семья то многодетная была и разбежались её отпрыски на Украину, в Россию, в Казахстан, в Польшу. В Лепеле сейчас живёт старейший из Косов, мой дядя Вацлав. Но с евреями Вы перегнули. У нас менталитет другой.
Александр:
На генеалогическом сайте ВГД
http://forum.vgd.ru/post/10/20852/p2810965.htm#pp2810965
ищут родственников в Польше по фамилии, в частности, Косс. Не исключено, что у вас могут обнаружиться общие корни.
Сейчас как раз работаю с архивными документами - материалами переписи 1926 года и согласно списков деревень/хуторов/ фальварков Лепельского р-на, всего несколько деревень с преимущественно польским по народности населением - Стайск, Белый клён, Веселово и еще пару
. По спискам хозяйств остальных деревень - 95% беларусы и 3- 5% евреи, точечно - поляки.
AlenaGr, интересно было бы, если б вы несколько строк написали о переселении поляков на аккаунт Блукача Валацузнага или мой (это одно и то же). Поствлю в блог отдельным постом. Будет полезно для истории.