СКИТАНЬЕ ПО ВЕРХОВЬЯМ БЕЗЫМЯННОГО РУЧЬЯ. Валацуга
Сегодня: 1, за неделю: 2, всего: 1380
Сведения об авторе смотреть здесь.
(Продолжение. Начало смотреть здесь.)
Первоначальной цели достиг. Удовлетворён сделанными открытиями, полученным релаксом, вкусным обедом на эсенской льдине.
Сижу под разлапистой ракитой. Кажется, её голая крона никоим образом не должна влиять на происходящее под ней. Ан нет. Видимо, к средине дня температура воздуха возвращается в плюсовой сектор, оттого изморозь на многочисленных безлистых ветвях растаёт и редкими, но большими каплями падает на меня, скатерть-самобранку, еле тлеющий огонь. Наверное, чтобы усилить не очень приятный эффект полудождя, сидящий в дупле дух рощи Гаёвик незлобливо потряхивает дерево, чтобы незваный гость поскорее убирался из его владений.
Видимо, не я один столкнулся здесь с деятельностью дружественного духа. Какой-то бродяга ещё больше подружился с Гаёвиком: иначе как объяснить проведённый капитальный ремонт подгнившего основания жилища доброй нечисти?
Всё, сматываюсь. Нет смысла обратно выбираться тем же путём – миссия ведь выполнена. Пойду напрямую на сельхозхимию, а к ней такси вызову – неинтересно ещё три километра тащиться до Валацужни сотни раз хоженым маршрутом.
Взобравшись на гору, в который раз обратил внимание на два искусственных холма с жерлами бетонных труб по центру. Всякий раз предполагал, что это очистные сооружения бывшей сельхозхимии. Сейчас время хватает, и не разведать интересный объект просто недопустимо.
По центру первого холма находятся руины полуподземного сооружения. Арматура на дне свидетельствует, что здесь проходили канализационные стоки.
Не успевшая замаскироваться снегом, рядом зияет дыра в земле. Заглядываю в неё.
Трубы какие-то по дну проходят. Даже не по самому дну, а на некотором расстоянии от него. Становится боязливо висеть над пропастью, в случае падения в которую самостоятельно не выбраться. Выпрямляюсь. Оглядываюсь. Четыре таких же дыры зияют чернотой по всей плоскости вершины холма.
Подумалось: а какая опасность может таиться в занесённых снегом «волчьих» ямах, если на гору сознательный человек не покарабкается? А если сюда припрётся несознательный элемент вроде Валацуги? А если поиграть в войнушку сюда прибежит не смыслящая малышня? Брррр! Подумать страшно, чем может закончиться детская шалость. Лучше восвояси перейду на соседний холм.
Там опасная ситуация сложилась чуть получше: вряд ли нанесёт столько снега, чтобы бетонные колодцы оказались полностью засыпанными. Вероятно, кто-то по бревну уже лазал в один.
Слева проплывает панорама молокозавода. Сельхозхимия совсем близко.
Однако на конторе, где сейчас размещается таможня, нет таблички с номером дома. А как вызвать «Яндэкс-такси», если диспетчер требует назвать адрес заказчика? Надо пройти в расположенный почти впритык жилой массив, состоящий из улиц Каштановой и Якуба Коласа.
По ходу продвижения обнаружил лишь две таблички с номерами домов «9» и «11», а с названием улиц – ни одной.
Навигатор, естественно, показывает и названия улиц, и номера домов. А неужто по навигатору ездят скорые помощи, пожарные машины, такси? Это ж дополнительная морока при включении.
Собственно говоря, а зачем мне такси? Скорее к компьютеру добраться? Этого не хочется. Усталости ноги не чувствуют. А примыкание переулка к Забоенской дороге совсем близко. Не продолжить ли скитание уже по верховьям безымянного ручья?
С утра начинал скитанье от выхода ручья из-под Забоенской дороги, а теперь продолжу путь от его входа под дорогу вверх по течению.
Сквозь стебли лозы просматривается пруд, образованный ручьём. Но очень уж не хочется продираться сквозь кусты. Лучше чуть ближе к Забоенью вскарабкаюсь на терриконы из гравия, образованные в конце 80-х для закладки нулевого цикла под строительство большого завода шестерён, в который собирались переселить профильное столичное предприятие.
Сколько же гравия вбухали под несостоявшийся завод? Десятки, сотни тысяч тяжёлых самосвалов? Они дённо и нощно курсировали между карьером и строительной площадкой, может, год, а может, и два. Вот, наконец, и ручей появился. Всё такой же стремительный, звучно бурлящий.
Однако следовать параллельно руслу не получается. Отдаляться от него заставляют частые овраги, проложенные среди терриконов дождевыми потоками. Легче глубокие преграды обойти, чем штурмовать перпендикулярно. А ручей не потеряется – звон его бурлящего потока далеко слышен в серо-белом безмолвии безлистых зарослей сорных полудеревьев. Достаточно сделать несколько десятков метров в сторону клокочущего звука, и вот он, всё такой же невзрачный для обывателя, и живой красавец для любителя природы.
Но что-то слишком вправо от города забирает ручей. Навигационная же карта рисует ровную синюю нить от оставшегося позади пруда к Оршанскому шоссе напротив Нижнего склада леспромхоза.
Реальней кажется подсказка карты. Придётся переходить ручей вброд и по белой целине идти ко второму руслу.
Изрядно пришлось потопать по снегу, пусть и не очень глубокому. Искомое русло нашлось.
Даже дно травянистое и твёрдое.
Однако, стоя на донной тверди, понял, что заплутал. Где-то в самом пруду (или перед ним) сошлись два потока – настоящий ручей и мелиоративная канава. Навигационная карта подлинный водоток не обозначила, а искусственный – нарисовала, заманив меня таким искусным подвохом. И что теперь делать? Возвращаться к ручью? Нет уже мочи на то. Правильно будет следовать синей ниткой, что показана на навигационной карте, а исток настоящего ручья поискать в другой раз. Ведь приток его также важен для исследования ради собственных амбиций, поскольку накопанные мной сведения неинтересны 99 процентам местного населения.
Пока прикидывал последующие действия, подошёл к Оршанскому шоссе.
Дальше последовал против течения в сторону автомобильной дороги Минск – Витебск.
Никакой экзотики – обычный придорожный кювет. Течение в нём имеется, но оно, скорее всего, оттепельное. Хотя навигационная карта русло рисует точно. Вот вдали тупиком кажется дорожная насыпь заезда на переулок Южный.
Под ним труба пропускает канаву. Дальше водный поток ослабевает и еле ловится глазом. Впереди видится зигзагообразный тупик. Согласно карте, водоток там обрывается.
Тупиком оказался проезд к улице Кляшторного. Труба под ним лежит, но движение воды по ней отсутствует. Именно на этом месте и обрывается синяя нитка на карте. Дальше тянется просто кювет.
Так совсем не романтично закончилось исследование верховий безымянного ручья. Сам в том и виноват: не надо было обращать внимание на зов навигатора, а следовать вторым ручьевым потоком, который и являлся природным руслом. Что ж, теперь придётся когда-нибудь проделать недоделанный маршрут.
Январь-2021.
(Окончание следует нескоро.)
 НРАВИТСЯ 4 |
 СУПЕР 1 |
 ХА-ХА |
 УХ ТЫ! |
 СОЧУВСТВУЮ |
Лучший комментарий
Несцерка, а гэта ўжо цікавы і відавочна рэальны факт. Пра гэта б ды падрабязней крыху каб ты напісаў. А то пойдзе гуляць мая памылковая версія, што гэта ачысныя сельгасхіміі. Пасля твайго ўдакладнення, я згодны, што на штучным узвышшы знаходзіўся свіны кармацэх.
Гаёвик сидит на ветке, и пристально за тобой наблюдает. Присмотрись, похож на маленького человечка.
Руіны збудавання з чырвонай цэглы - гэта рэшткі аднаго са збудаванняў свінарніка, які калісці быў пры малаказаводзе.
Несцерка, свінарнік на конуснай гары з дыяметрам вяршыні як добрае стажарышча? Такіх памераў свіныя хлявы у дбайных гаспадароў бываюць на дзве свінні. І запорныя вентылі з падлогі тырчаць. А калодзежы з трубамі ўнутры?
КИКИ, на абламаным суку сядзіць Гаёвік?
Блукач ВАЛАЦУЖНЫ, да, и в руке держит хворостину. Заметил?
КИКИ, сам не - з тваёй падказкі адшукаў Гаёвіка. Толькі ў руцэ трымае не дубец, а добрую дзіду.
Блукач ВАЛАЦУЖНЫ, точно, я просто не смогла подобрать подходящего определения, назвала деликатно - хворостиной.
Блукач ВАЛАЦУЖНЫ, пры маёй памяці гэты свінарнік ужо не працаваў. Ён ужо быў разбураны. Але старэйшыя людзі распавядалі, што у гэтым будынку , ад якога засталіся руіны, гатавалі ежу свінням. І у гэты быдынак быў трубаправод з малаказавода, па якім падаваліся адыходы ад перапрацоўкі малака. Побач з гэтым будынкам быў другі, у якім утрымліваліся свінні.Вядома, што у тыя часы завод быў значна меньшы і перапрацоўка малака не была такой глыбокай, як у наш час, таму і адыходаў было больш. Вось па гэтай прычыне і свінням ад кароў нешта перападала пасля людзей.
Несцерка, а гэта ўжо цікавы і відавочна рэальны факт. Пра гэта б ды падрабязней крыху каб ты напісаў. А то пойдзе гуляць мая памылковая версія, што гэта ачысныя сельгасхіміі. Пасля твайго ўдакладнення, я згодны, што на штучным узвышшы знаходзіўся свіны кармацэх.
Блукач ВАЛАЦУЖНЫ, гэта усё што я ведаю. У дзяцінстве з сябрамі мы хадзілі каля гэтых збудаванняў да Забаення лавіць рыбу і усе хто ведаў гэта месца называлі яго "свінарнікам". А яшчэ мы каля гэтых збудаванняў ганялі пасвіць кароў. Кароў гналі да таго месца дзе Эса паварочвае у бок Куляшоў і направа удоўж ракі. Там цяпер усё зарасло хмызнікам, а тады была добрая трава. Раніцай выганяючы кароў, жанчыны пыталіся у пастухоў куды ісці даіць. Пастуі, калі гналі кароў на тое поле, адказвалі што трэба ісці "за свінарнік".
Несцерка, цi вялiкая чарада была? Цi паслi з каровамi коз? Колькi пастухоу упраулялiся? Колькi iм плацiлi?
Несцерка, засталося зусім няшмат: адказаць хаця б часткова на пытанні Мартина Минчука, і я складу ўспамін для альманаху "Лепельшчына без прыкрас". Узгадняльныя пытанні лепш вырашаць з табой праз перапіску ў акаўнтах на сайце. Напішу табе першы.
Мартин Минчук, у нашай чарадзе было тады кароў каля 30. Паслі па чарзе па аднаму чалавеку з двух сем´яў. Коз не было. Гэта было у 60-х гадах мінулага стагоддзя.
Несцерка, статак ганялi на увесь дзень, цi з перапынкам на абед? Можа якiя цiкавыя здарэннi адбывалiся пад час пасьбы? На зiму дзе сена нарыхтоувалi.
Мартин Минчук
У наш статак ганялі кароў жыхары вуліц Садовай, Эсенскай, Барысаўскага тракту, Чыгуначнай (Железнодорожной - зараз Чуйкова) і прылягаючых к ім вуліц і завулкаў, таму статак ганялі на ўвесь дзень, бо, калі прыганяць на абед, гэта займала б шмат часу. Кароў ганялі ці "за свінарнік", ці у бок Забаення за Аршанскую шашу. Потым гэта поле выкарысталі як пляцоўку пад будаўніцтва завода.
Здарэнняў ніякіх не было. Каровы, чамусці, не любілі сабак. Калі гналі кароў у поле ці прыганялі дамоў і на вуліцы з´яўляўся сабака, каровы пачыналі за ім ганяцца. Не ведаю чаму так. Я ведаю што у калгасах пастухі пасвілі кароў з сабакамі і наадварот сабакі падганялі кароў да статка калі каровы адыходзілі. Бывала што каровы пераплывалі на другі бераг ракі. Звычайна яны самі вярталіся да статка, а калі не вярталіся, даводзілася каму-небудзь з пастухоў пераплываць раку і пераганяць кароў да статка. Бывала што прасілі перагнаць кароў рыбакоў, ці каго іншага хто быў на тым беразе. Але гэта здаралася рэдка, для таго і пастухі каб кароў дагледзець. Калі летам можна было пераплысці раку з задавальненнем, то ранняй вясной ды глыбокай восенню лезці у ваду жадання не было.
Сена бацька касіў па хмызніках ды па балотах, а калі не было магчымасці столькі накасіць , каб хапіла на зіму, частку сена куплялі.
Блукач ВАЛАЦУЖНЫ, прашу прабачэння, я памыліўся. Я не звярнуў увагу на твае словы " Взобравшись на гору". А свінарнік быў размешчаны у нізіне, побач са зробленай пры будаўніцтве ачышчальных збудаванняў МКК насыпной гарой, да якой падведзены каналізацыйныя трубы з МКК. Я ужо гадоў з 20 там не бываў, таму не ведаю, можа ад былога свінарніка там ужо і слядоў не засталося.
Несцерка, дык ачысныя адстойнікі МКК знаходзяцца бліжэй да Салдацкага мосту, насупраць МКК. Там быў і свінарнік? А што тады за сельгасхіміяй? Можа сапраўды ачысныя? І што за старыя муры на беразе Эсы, калі да яе спускацца ад сельгасхіміі і далей ад тых канічных пагоркаў з трубамі? Вось здымак тых муроў, з якіх і цяпер чуваць гул рухавікоў?
А так муры выглядаюць з куляшоўскага берага (здымак 2015 году):
Я лічыў, што гэта водазабор. Аднак вельмі ўжо комплекс муроў змахвае на КНСку (каналізацыйна-помпавую станцыю). Ці не з ачышчальнага комплексу на канічных пагорках каналізацыя злівалася на КНСку? Чаго тады да гэтага часу гудуць рухавікі? Пісаў пра тое вось тут:
https://blukach.by/post/1788#
Блукач ВАЛАЦУЖНЫ, я табе адказаў, але мой адказ кудысці знік. Мож я што не так зрабіў - кампьютэршчык я слабы.
Так, свінарнік знаходзіўся побач з насыпной гарой ля ачышчальных збудаванняў МКК з боку Сельгасхіміі. Толькі ачышчальныя былі пабудаваны у канцы 60-х, калі ад свінарніка амаль нічога ужо не засталося.
Гэтыя пабудовы, дзе гудуць маторы. я думаю, помпавая станцыя МКК. Я памятаю, як яе будавалі, дзверы там былі не зачыненыя на замок. Я тады заходзіў у тыя пабудовы і бачыў што там стаялі элэкраразмеркавальныя шчыты і вадзяныя помпы. КНСку там бы не сталі будаваць, таму што сцек з яе зрабіць можна толькі у Эсу, а гэта рбіць недапушчальна.. Я думаю што месца пад пабудову помпавай станцыі абралі таму што Эса там паварочвае, а на павароце , звычайна, робіцца бук. Глыбіня там вяікая і ваду можна браць з глыбіні. Такім чынам работа помпавай станцыі не будзе залежыць ад узроўню вады у Эсе.
Раней выхад сцёкаў с ачыстных МКК быў у Эсу. Часткова сцёкі выпарваліся у паветра, часткова адфільровываліся праз пясок, але значня частка выцякала праз забалочаны заліў у Эсу. Цяпер там, побач з апошнім адстойнікам,пабудавалі нешта накшталт КНСкі. Калі ідзеш побач, чутна як гудзе помпа.
Апошнім часам, калі ідзеш праз перакрыжаванне вуліц Садовая і Чуйкова, стаіць устойлівы пах каналізацыі. Я не ведаю, але можа быць, што на тэрыторыі завода шасцерань зрабілі КНСку на якую перапампоўваюць сцёкі з адстойнікаў МКК. Пра гэта, напэўна, можна даведацца у Водаканале
Несцерка, добрае абгрунтаванне ты зрабіў. Яшчэ падчас маёй працы ў рэдакцыі, казалі, што змесціва адстойнікаў МКК перасталі спускаць у Эсу, а скіравалі на гарадскі адстойнік ля возера Бораўна. Пры мне стары адстойнік МКК аднойчы прарвала, і яго змесціва шуганула ў Эсу. Пра наступствы не ведаю.
Паводле нашай перапіскі вымалёўваецца цікавая тэма наконт выкарыстання нізоўяў Эсы ў прамысловых і прываатных мэтах. Нядрэнна дапамог пытаннямі і Мартин Минчук. Пакрысе буду кляпаць тэкст, потым дашлю табе пачытаць.
Наконт знікнення твайго каменту. Яго сцерці могуць толькі я і Адмін. Я тое зрабіць не мог, паколькі сам зацікаўлены ў адказе. Адміну таксама гэта абсалютна без патрэбы. Лічу, што ты набраў тэкст, не націснуў на чырвоную рамку ўнізе "Добавіть" і ваыйшаў з тэмы. У такім выпадку ўсё напіанае знікае.
Несцерка, дзякуй.
Блукач ВАЛАЦУЖНЫ, я згодзен, Я, напэўна, не націснуў кнопку "Добавить".
Несцерка, Мартин Минчук, Валацуга ўдзячны вам абодвум. Несцерку - за цікавую і падрабязную інфармацыю аб мінуўшчыне лапіку Лепеля, Мінчуку - за раскрутку Несцеркі на больш падрабязныя звесткі аб быце лепельцаў. Ну, і па ходу справы яшчэ пытанне да Несцеркі: апісанне выпасу прыватнага статку гарадскіх кароў адносіцца да 60-х гадоў?
Блукач ВАЛАЦУЖНЫ, у тыя часы калі выхад з адстойнікаў быў у Эсу, па ёй бруд плаваў вялікімі камамі. Асабліва вясной у час разліву. Бруд, які выцякаў з адстойнікаў на забалочаны луг, часткова затрымліваўся травой. За зіму траву прыціскаў снег, а вясной узровень вады павялічваўся, бруд усплываў і выносіўся на русла ракі. Магчыма, яшчэ і гэта пауплывала на тое, што водазабор МКК размясцілі вышэй па цяченню ракі, каб не перакачваць сабе свой жа бруд.
Блукач ВАЛАЦУЖНЫ, так. Я пісаў пра выпас кароў у 60-х гадах. У канцы 60-х мы сваю карову збылі. Паступова статак змяншаўся. Потым калі засталося мала кароў іх пачалі проста навязваць дзе-небудзь бліжэй да хаты, бо, калі статак малы, вельмі часта выпадае радоўка.
Несцерка, я памятаю шэрыя каўлякі што плылі па Эсе ў возера. А аднойчы ў 80-х у рэдакцыю патэлефанавалі, што на ўсё вярхоўе расцягнуўся рознакаляровы масляны шлейф. Я пайшоў па следу. Выкрыў прыбіральні па Набярэжнай Эсы, якія на рэйках віселі над плынню. Шлейф прывёў да МККоўскіх ачысных. Прарыў аказаўся. Да гэтага часу памятаю назву свайго артыкулу ў газеце: "Карэспандэнт ідзе па следу".
А ў 90-х мне скардзілася жыхарка вуліцы Садовай Валя Кірэева, што смярдзёж ад ачысных вецер заганяе ў вокны, форткі і ўсталёўваецца ў хаце надоўга. Гаспадарам робіцца няёмка, калі ў хату заходзіць госць ці нензнаёмец: можа падумаць, што гаспадары неахайныя, таму ў хаце патыхае каналізацыяй.
Блукач ВАЛАЦУЖНЫ, гэта на Садовай, а тым хто жыве у раёне МКК можна вызначаць напрамак ветру без флюгеру - па пахах. З розных бакоў и пахі розныя: з ачыстных - каналізацыяй, з МКК - сухім малаком, з лесгаса - піленым дрэвам, з камбікармовага - камбікормам, з хлебзавода - духмяным хлебам, а з кацельні завода шасцерань - смурод, паходжанне акога вызначыць немагчыма. Невядома якое смецце яны там спальваюць.
Несцерка, з Садовай мне яшчэ ў савецкі час скардзілася Валя Кірэева. І толькі на "водар" з адстойнікаў МКК. А пахі хлебазавода і камбікормавага добра ведаю па працы на шасцернях. А вось кацельня шасцерняў тады пахам не вызначалася - мусіць, працавала на звычайным вадкім пячным паліве.
Блукач ВАЛАЦУЖНЫ, я чуў што кацельню завода шасцерань перадалі КУПП "Бароука" і там спальваюць усялякае смецце, бо смярдючы дым ідзе не з вялікай трубы, а з малой.