908. ПРЫЙШОЎ ПЯТРОК - САРВАЎ ЛІСТОК. Лісічонак (Гурко) Тамара

Звесткі аб аўтары глядзець тут.

 Далёкія 50-я… Дзверы нашай міхалоўскай хаты адчыняюцца.

 - Пятрок  сарвау  лісток, Ілля  дабавіць  гнілля, - кажа  баба  Проска,  заходзячы  з вуліцы ў трысцен.

 - А  чаго  так  бабуля? - пытаю  я яе.

 - Дык  таму,  унучачка,  што  восень  надыходзіць,  вось  бульбачкі  падкапала,  звару на  сняданак,  паспрабуем  малодзенькай,  ці  смачная  вырасла,  -  ставіць  на  падлогу  кошык,  і  хату  адразу  напаўняе водарны  пах  зямлі і халаднаваты павеў  ранішняга  паветра.

 Глытаю  сліну - так захацелася   паспытаць  маладой  бульбачкі ды яшчэ з духмяным,  хрумсткім агурком  з вялізнай  дзежкі,  што  стаіць  у кладоўцы.

 А  як  паснедалі,  бабуля  адазу  зазбіралася да Быстрыцкіх,   бо ў іх  сёння  сваты старэйшую  дачку Гальку  замуж  бяруць. А  калі засватаюць  на Іллю,  дык  багата жыць  будуць  маладыя. Так  кажуць  бабы  міхалоўскія – з Міхалова, значыць. Але  ж   гэта  калі  дождж  ідзе,  а  тут  толькі што с  раніцы  трохі  пакропаў.

 Чапляюся  за  бабуліну  руку:

 - Бабуля,  а  калі дажджу  не  будзе,  дык  не  быць  Гальцы  багатай? - пытаю с  трывогай.

 - Ай-вой! - непакоіцца баба  Проска. - Дождж  будзе  абавязкова.  Калі  не ўдзень,  дык  ноччу.

 - Ну,  то  добра, - супакоиваюся,  бо  Галька  не  сквапная,  яшче  не  разбагацела,  а  цукеркамі частуе.

 За  размовамі  ледзь  не  спазніліся,  брычка  сватава  ўжо  ў  двары  стаіць, вокны  малышня  абляпіла. Кідаюся  і  я  на прызбу,  прыціскаюся  носам  да шкла:  ух  ты, якая  Галька  прыгожая!  У  жоутай  сукенцы,  жоутая  шаўковая стужка ў  валасах,  вочы  блішчаць,  шчокі чырвоныя, бы  бураком  нацёртыя. І  жаніх  спрытны  ды  працавіты,  хваляць  міхалоўцы, добрая  пара  падабралася.

  Але да  канца  гэтае  дзеянне  мне  ўбачыць  не  давялося, нехта  тузае  ззаду  за  сукенку:

 - Хадзем  ужо  дадому,  грыбы  дапаможаш  перабраць.

 Гэта  дзядзька  Ванё,  ідучы з дяжурства, назбіраў  цэлы  кошык  грыбоў.  Каго іншага я, можа б, і не  паслухалася,  але  дзядзьку адказаць  немагчыма, бо  як усе  параз’ехаліся,  дык  ён  адзін застауся за  галоўнага  мужыка ў хаце.

 Хату  зноў  напаўняе  той  ранішні водар  зямли  и  мокрага  паветра, хаця  дажджу  так і  няма. Пытаюся  дзядзьку:

 - А  ты  таксама  сватаца  будзеш  на  Іллю,  каб   мець   больш  грошай?

 Дядька  Ванё  аж  заходзіцца  ад  смеху:

 - Дык  мне  ж яшчэ  нявесту  знайсці  трэба.

 - А  ты  Нінку Васілёву  бяры, - падказваю  я  дзядзьку. - У  яе  валасы  сукрыстыя, і бабы  казал, што ёй пасагу  дядька  Васіль нарыхтаваў – ні ў  воднай  дзеўкі ў Міхалове  столькі  няма.

 - А  калі  яна  за  мяне  не  пойдзе? - зноў  рагоча  дзядзька.

 - Ха,  хай толькі  паспрабуе,  я  тады  з  Танькай ,  сястрой  ейнай, дружыць  не буду, - злуюся  я. 

 А тут  якраз і Танька   прыйшла,   дапамагла грыбы  перабіраць, і мы  з  ёй   дамовіліся,  што  ейная  сястра  Нінка і  мой  дзядзька  Ванё  пажэняцца,  як  сасватаюцца  на наступны год  у  жніўні, на  Іллю-прарока.

 А  дождж  сабраўся тольки пад вечар, і  я  не  змагла  пабегчы  сустрэць  Валерыка і дзеда  Пракопа  з  вечаровага  цягніку,  якія  ездзілі ў Воршу  за  сшыткамі ды алоўкамі  да  школы. А  яны,  як  зайшлі ў хату, таксама прынесли  с  сабой пах  мокрага  паветра, а  яшчэ пах  незнаёмай далячыні, прасторы і пачастункі,  цукеркі  ды  пяченне,  кансерву ў бляшанках,  ды школьныя рэчы для  Валерыка. Цэлае  багацце! Вось  што  значыць  свята  Іллі-прарока!

 Уначы  Ілля разыграўся  ўволю,  стукаўся  ў  вокны  мокрымі  галінкамі  вішні,  тупаў  па даху вялизными кроплями,  сыпаў  на  зямлю  багацце  ў  выглядзе  празрыстага  дажджу.

 Закруціўшыся ў коўдру, я  слухала  гэтыя гукі і ўяўляла сабе,   як  да   мяне  прыходяць сваты,  на  Іллю-прарока,  і  прыносяць  торбы і  кошыкі з багаццем. І чаго  там  толькі  няма:  маладая  бульбачка,  грыбы,  сшыткі з алоўкамі  и  жоўтая сукенка, і шмат-шмат шоўкавых стужачак.  А ў кішэні  жаніха шабуршаць  грошы, цюцелька ў цюцельку як  галінкі вішняку  па  мокрым шкле.

 І ў сне  я  думала,  што баба  Проска кажа няпраўду, Ілля  кідае  не  гніллё, а  багацце.

 А  раніцой, выйшаўшы  на  ганак, уразілася. На небе гуляла сонейка, зіхацелі, бы  срэбраныя, вішнёвыя  галінкі, а  паветра  струменілася духмянай свежасцю блакітнай прасторы. І ласкава   на  дрэвах шапацела зялёная лістота, бо  яшче  ж  было лета. Але  ж нешта  такое вітала вакол, таямнічае  і  туманна далёкае,   што  пацвярджала  бабуліна прыказка: “Пятрок сарваў лісток, а Ілля падкіне гнілля”.

*   *   *

   Я  открою вам  свой  секрет:

   На  земле  меня  уже   нет -

   Я  давно  среди  синих  туманов,

   Где  отец  мой  живой  и  мама,

   Где растут у  калитки берёзы,

   И  грохочут  весенние грозы,

   Белый  аист  над  крышами  кружит,

   Ну, а я босиком - по лужам,

   Заливаюсь  весёлым  смехом,

   А  душа  моя  следом  -  эхом,

   Не болит,  не  тоскует,  не  плачет,

   Хорошо ей  сейчас - это  значит.

   Это  значит, что  я  не  вернусь,

   Оставляя  на  память  вам  грусть,

   Покидаю  земную дорогу,

   Тороплюсь  с  покаянием  к  богу.

2022