Блог Валадара Шушкевiча. Cтраница 97

Вандроўныя нататкі старога валацугі

Апошні мой перадпенсіённы адпачынак -- бясснежнымі Калядамі 13 дзён не дашукаў палескіх нячысцікаў. Куды кінуцца цяпер? А падамся ў суседнія раёны, дзе не так часта даводзілася быць. І не грамадскім транспартам, а на сваім нязменным “Драконе”. Без спецыяльнага маршруту -- дзе захачу, там і пастаўлю палатку.

Выехаў у суботу 19 мая. Першую ноч меркаваў правесці на беразе мізэрнага ўшацкага азярца Адворненскае, аднак жыхар вёскі Адворня паведаміў, што возера ўзнялося, да яго не падысці. Такім чынам быў вымушаны ехаць на ўжо знаёмы бераг полацкага возера Янова, за вёску Бікульнічы, дзе вялізныя крушні з каменных глыб -- не што іншае, як руіны старадаўняй абсерваторыі.

Быў там неаднойчы, шмат чытаў у інтэрнэце аб назіраннях першабытных астраномаў. Таму проста аддаў даніну павагі грозным руінам і абсталяваў бівак на самым беразе Янова.[...]

Вандроўныя нататкі старога валацугі

За вёскай Красналуцкага Валосавіцкага сельсавета, у бок суседніх Кавалевічаў,высіцца сярод поля вялікая каменная глыба.

Не спрадвеку яна выклікала ўражанне сваімі памерамі, бо некалькі дзесяткаў гадоў таму назад сярод кустоўя тырчаў з зямлі звычайны валун. Пачалі меліяратары праводзіць там культуртэхніку. Аднаму магутнаму трактару С-100 камень не паддаўся. Тады на дапамогу прыгналі другі “С”. Дзень раўлі ад перанапругі маторы, пакуль выцягнулі з зямных нетраў гіганцкую глыбу. Назаўтра адзін трактар паехаў на іншы аб’ект, а другі так і не скрануў з месца прышэльца з далёкай Скандынавіі.[...]

Вандроўныя нататкі старога валацугі

-- Шмат гадоў таму назад я абкошваў урочышча Пад Ліпамі. Кожны раз абедаць сядаў на валун, які выдзяляўся сярод іншых большымі памерамі. У прадаўгаватую ямку пасярод каменя, якая нагадвала след чалавека, клаў яйкі, каб не скаціліся на дол. Пасля таго, як “Лепельскі край” надрукаваў серыю матэрыялаў пра Поўсвіжскі камень-следавік, па фотаздымках вызначыў, што прыямак на тым валуне не што іншае, як след чалавечай нагі. Таму і паклікаў Валацугу ў Красналучку.

Жыхар вёскі Красналучка Валосавіцкага сельсавета Уладзімір Няміра распавядаў аб адкрытым ім камні-следавіку па меры нашага прасоўвання па закінутым полі да аб’екта ўласнага адкрыцця.

-- Няўжо раней ніхто не цікавіўся рэдкім каменем? У Беларусі знойдзена ўсяго сотня следавікоў, а на Лепельшчыне да гэтага часу -- адзін, Поўсвіжсі. Яго дакладней было б называць Залескім, бо знаходзіцца бліжэй да Залесся, чым да Вялікага Поўсвіжа…

[...]

Вандроўныя нататкі старога валацугі

Прыехалі ў Лепель з Піцера Цярэнці 61 з жонкай Галькай. Прычапіліся да мяне: арганізуй рыбалку. Кажу, што спецыялізуюся на пошуках нячысцікаў, а рыбалоў з мяне бы з казла пісарчук. Вязі і ўсё, кажуць, на тое ты і Валацуга.

Куды ж, думаю, іх адтарабаніць? У мяне нідзе рыба не вудзіцца. Узгадаў,як трактарыст-меліяратар Міснік называў сваім любімым вадаёмам чашніцкае возера Жэрынскае. Дай думаю, туды іх і адапру. Балазе машына і бензін іхнія.

Да Чашнікаў тры дзесяткі кіламетраў, ды да Жэрынскага палова гэтага. Едзем уздоўж вадаёма. Шукаем перпендыкулярны з’езд да яго. Спыняемся. Вялізнае возера бы на далоні. Размотваем вуды.

[...]

Вандроўныя нататкі старога валацугі

На Лепельшчыне не знойдзецца чалавека, які б не чуў пра помнік прыроды “Цар-дуб, што знаходзіцца ў апусцелай вёсцы Тадуліна. Ніхто не можа ўстанавіць, колькі канкрэтна яму гадоў. Кажуць, што ад 350 да 500. Лесаахоўная служба клапоціцца аб велікане. Ён абгароджаны замацаваным на валунах сімвалічным тоўстым ланцугом. Побач пастаўленыя лавы-калоды для адпачынку, стол з таўшчэзнага пня, альтанка, шыльда з інфармацыяй, што ўнікальнае дрэва з’яўляенцца помнікам прыроды і ахоўваецца дзяржавай, абсталяваны ачаг для вогнішча, замуравана дупло, каб у яго не траплялі атмасферныя ападкі.

[...]

Вандроўныя нататкі старога валацугі

Даўным-даўно за блізкім светам хтосьці заснаваў вёску Хвашчова. Месца першапасяленцы выбралі выдатнае – чысты бераг возера Чорная Урада, аднаго з ланцугоў сушанскага комплексу азёр. Край зямлі лепельскай. Ужо за Чорнай Урадай сцелецца Ушаччына.

У 1906 годзе ў вёсцы Хвашчова Каменскай воласці Лепельскага павета налічвалася 12 двароў, 92 жыхары. Напачатку 30-х гадоў працавалі калгас “Пуцілавец” і кузня. У 1940 годзе мелася 26 падворкаў, 95 жыхароў. У вайну немцы спалілі вёску. На 1997 год было пяць падворкаў і сем жыхароў.

Пры ўездзе ў Хвашчова адразу кінуліся ў вочы абжытыя пабудовы. Лёгка адрозніваліся хаты ад дачных гмахаў. Спачатку скіраваўся да сядзібы на самай высокай горцы. Жытло стаіць на сямі вятрах, затое позірку паўстаюць вясковая панарама, дрыготкая сінеча Чорнай Урады, пустка на месцы блізкай былой вёскі Мішулькі і ўзгорыстыя палявыя далягляды, далягляды, далягляды…[...]

Вандроўныя нататкі старога валацугі

9 мая ездзіў па смарчкі да Усавіцка-Балотніцкага каскаду азёраў. Адным махам апісаў мясцовасць і змясціў на 6-ю старонку тэмы “Прырода Лепельскага краю” пад загалоўкам “Па смаржкі, або У палоне каскаду азёраў”. Які я быў неасцярожны, так назваўшы апісанне той вандроўкі! Няхай бы замест слоў “палон” прымяніў не менш ёмкае і зразумелае -- “атачэнне”. І тады не здарылася б сапраўднага паланення мяне тым лясным масівам. Аднак, як людзі мудра жартуюць, “разумная мысля прыходзіць апасля”.

12 мая. Цягне мяне зноў у лясны масіў, які хавае Усавіцка-Балотніцкі каскад з пяці азёраў, бо мала даследаваў яго. Сядлаю “Дракона” і еду той дарогай, што і тры дні назад. Мінаю дзялянку, дзе смарчкі збіраў -- пакаштаваў іх і досыць. Куляюся лясной дарогай далей па закаскаднай частцы бору. Нечакана колы закапваюцца ў пясчанай каляіне, мякка падаю на міжкаляінавы бруствер. Не пабіўся, але лабавое шкло раскалолася надвое. Першая сёняшняя няўдача.

Шукаю з’езд налева, каб пераехаць рэчку між любымі азёрамі ды паставіць на беразе палатку. Вось і рэчка! Дыхтоўны, хоць і прымітыўны адносна новы мост. Ад старых перапраў толькі гнілыя палі з вады тырчаць. Дно цвёрдае, пясчана-жвіровае. Мелка. У прыямках сноўдаюць маляўкі. Рэчышча звіваецца між балотных сосен. Часта над плынню вісяць упаўшыя хлысты.

[...]

Вандроўныя нататкі старога валацугі

Многія жыхары горада і раёна ведаюць урочышча Церамок насупраць адгалінавання ад Мінскай шашы старадаўняга Барысаўскага бальшака, а цяпер дарогі на Латыгалічы і Красналукі. Аднак, хто нарадзіўся ў 60-х гадах і пазней, наўрад ці здагадваюцца, чаму тое месца называецца менавіта Церамком.

[...]

Вандроўныя нататкі старога валацугі

Ва ўрочышчы Церамок амаль пад самым мостам над Эсай, па якім праносіцца Мінская шаша, з бетоннай трубы бруіцца струмень крынічнай вады неверагоднай празрыстасці і чысціні. Памятаю гэтую крынічку яшчэ з 50-х гадоў мінулага стагоддзя. Тады яна размяшчалася крыху вышэй і выцякала прама са зруба-накапляльніка. З цягам часу накапляльнік перанеслі ніжэй да берага, для яго прыстасавалі бетонавую трубу з глухім зрубам-агалоўкам, каб у назапашаную ваду не траплялі атмасферныя ападкі і пабочныя прадметы. З шашы гэты накапляльнік з агалоўкам прымаецца за крыніцу.

[...]

Вандроўныя нататкі старога валацугі

Мабыць, кожны лепелец ведае возера злева ад Полацкай дарогі адразу за правым з’ездам на вёску Усавікі. На яго беразе абсталявана зона адпачынку для транспарту. Альтанкі ўкралі. Засталіся стаяць кантэйнер для смецця і біяпрыбіральня. Далей перпендыкулярна шашы размешчаны яшчэ чатыры лясныя возеры. Усіх іх злучае ці то адна невялікая безыменная рэчка, ці пратокі. Азёры назвы не маюць. Для зручнасці першае ахрысцілі Усавікамі ад назвы бліжэйшай вёскі. Крайняе, пятае, возера месціцца ў лясным гушчары бліжэй да вёскі Балотнікі. Таму агулам азёрны каскад я называю Усавіцка-Балотніцкім.Дзве вясны збіраў на шматлікіх дзялянках вялікага ляснога масіву смаржкі. Паехаў па іх і сёлета. Дарог там нямерана праклалі лесанарыхтоўшчыкі. Таму зблудзіў і на ранейшыя грыбныя дзялянкі не трапіў. Ехаў доўга. На гаці цераз вузкае балота зацікавіла вырабленая з пня скульптура. Дойлід -- бабёр.

[...]

Цвярозыя развагі старога валацугі

Турыстычная індустрыя Беларусі спахапілася, што ёй не хапае рэгіянальнага брэнда, які б адлюстроўваў сабой усе бакі культурнага жыцця краіны, каб гэтым прыцягнуць як мага больш гасцей і турыстаў. Нават датрумкалі босы ад турызму, што такім брэндам павінен стаць менавіта Цмок -- тое, што ў рускай міфалогіі Змей Гарынавіч, паўднёва-ўсходне-азіяцкай -- Дракон, англійскай -- Лахнеская Пачвара. А заштампаваныя лебедзі, бусел, зубр, чырвона-зялёны сцяг, саветызаваны герб і да т.п. будуць адыгрываць нулявую ролю. Толькі навізна патрэбная, і толькі выключна Цмок.

Лепельшчыне сам лёс, а дакладней слынны сын беларускага народа Валадар Караткевіч, наканаваў мясцовы брэнд. Гэта ён яшчэ ў 1965 годзе ў гістарычным рамане “Хрыстос прызямліўся ў Гародні напісаў, што на Лепельскім возеры “За адну ноч на водмелях тых яшчураў, тых цмокаў знайшлі сорак, ды палова таго хісталася на фалях, як плаваючыя выспы. Ды другой раніцай знайшлі яшчэ крыху менш паловы таго, што выдахла ў першую ноч. А яшчэ праз ноч усплыў самы вялікі. Адзін”. Вось адкуль трэба адштурхоўвацца ў пошукаў брэнда, а не ад “жоўтых гарлачыкаў” ды “сівых валуноў”, якіх у кожным раёне хоць гаць гаці.

Я апярэдзіў беларускіх турбонзаў і яшчэ перад Новым 2012 годам пачаў ганяцца за выжыўшымі Цмокамі. Дарэмна прывабліваў яго півам у возеры Дракона (тэкст “Возера Дракона” на 1-й старонцы тэмы “Прырода Лепельскага краю” раздзела “Отклік”).

[...]

У вандроўныя нататкі старому валацугу

 У даўнiя часы Лепельскае возера кiшма кiшэла ўсякiмi гадамi i цмокамi. Ды за кароткi час яны чамусьцi згiнулi. Вымерла ўсё iхняе пачварнае племя, але адзiн з iх усё ж такi застаўся жыць, хоць усплыў на паверхню вады разам з усiмi. Вельмi шмат бяды чынiў ён людям навакольных вёсак i горада. Кожны дзень патрабаваў сабе ў ахвяру юнака цi дзяўчыну выключна несямейных. Людзi малiлi бога пазбавiць іх ад такой навалы, але адной мальбы было недастаткова. Каб утаймаваць ненажэрнага Цмока, неабходна была сiла, якая ствараецца з добрых людскiх учынкаў. I калi такой сiлы назбiралася дастаткова, бог пакіраваў да Цмока анёлаў, якiя здолелi закаваць яго жалезнымi ланцугамi ў каменныя кайданы. З таго часу Цмок нарэшце суняў свой апетыт. Закаваны, перастаў патрабаваць ахвяру i харчуецца моцай дурных людскiх учынкаў. Калi такой нездаровай моцы назапашваецца дастаткова, каб закаванаму Цмоку падняцца з дна возера, ён забірае да сябе цi рыбака, цi купальшчыка. Але зрэдку ён бывае i лагодным, можа дапамагчы добраму чалавеку цi дзiцяцi i выштурхнуць яго на бераг возера, калi той тоне. Дрэнныя людскiя ўчынкi паступова раз’ядаюць металiчныя ланцугi, i можа так здарыцца, што Цмок вызвалiцца ад каменных кайданоу i учынiць шмат бяды.

Цмока можна ўбачыць сярод ночы ў поўню, ранiцай цi ўвечары, падчас гадавых святаў: Купалля, Вялiкадня, Калядаў, калi ўсе нячысцiкi iмкнуцца нашкодзiць святкаванню.[...]

Вандроўныя нататкі старога валацугі

Імчыць транзітнік на Мінск. Імчыць транзітнік з Мінска. Шлях далёкі. Дзе спыніцца адпачыць, калі леснікі ўсе пастаўленыя самімі ж альтанкі разбурылі, каб адпачывальнікі ля іх не смецілі? Лепшага месца, чым пад узбярэжным дубам не знайсці -- прырода там дух захоплівае. Як жа адшукаць той эдэм?

Адрэзак Мінскай шашы паміж прыпынкамі “Верабкі” і “Рудня”. Перад закругленнем асфальту ля апошняга ўлева скочваецца слаба накатаная дарога. У гэтым месцы Эса сама болей набліжаецца да аўтатрасы -- нейкіх пару соцень метраў іх падзяляюць.

Прасёлак бяжыць левым берагам ракі. Праз метраў трыста ён заканчваецца ля старога разлапістага дуба. У яго засені можна атабарыцца, паставіць палатку, зладзіць пікнік. Побач -- абрыў. Аб яго плешчацца хвалістая плынь Эсы. Купайся! Балдзей! Толькі рыбу не вудзь, бо Эса -- рака бязрыбная.

[...]

Вандроўныя нататкі старога валацугі

Даведаўся ад рыбакоў, што на сажалцы, размешчанай паблізу асфальта-бетонавага завода, водзяцца ратаны. Яны заглытваюць прынаду глыбока і могуць укусіць за палец пры выцягванні кручка. Злазіў у інтэрнэт. Прачытаў, што ратаны завезены з Кітая ў якасці акварыумнай рыбкі. У нашы вадаёмы трапілі менавіта з акварыумаў. Від новы. Называюцца так з-за вялізнага рота, напоўненага мноствам маленькіх зубоў. Драпежнікі. Ядуць малявак іншых рыб, вадзяных жучкоў, п’явак, палонікаў. Канібалы -- не грэбуюць і сваім патомствам. У вялікіх вадаёмах самі становяцца ахвярай іншых драпежнікаў. Асабліва западае на ратанаў акунь.

На ратанаў!

Раніцай ускочыў на “Дракона” і рвануў на тую сажалку. Праз паўкіламетра агледзеўся, што вуды за спіной няма -- забыўся. У галаве выдаю мацюк ды вяртаюся па галоўны рыбацкі рыштунак.

Па Аршанцы да сажалкі 5,7 кіламетра, праз Жарсцвянікі -- 4,3. Выбіраю бліжэйшую дарогу. Не даехаўшы да вытаўчанага рыбакамі месца, бягу да берага, каб сфатаграфаваць выйшаўшага на сушу лебедзя. Ён злосна шыпіць на мяне і кідаецца ў ваду.

[...]

Вандроўныя нататкі старога валацугі

Сусед прынёс мне міску акунькоў. Сказаў, што гэта самыя меншыя з шасці кілаграмаў, што навудзіў у Нюльскай пратоцы. Факт я наматаў на вус…

…З асфальту перад Бораўнам звярнуў да возера Нюля. Краявід -- век глядзі! Прасёлачная дарога пабегла ўніз, у лагчыне раздвоілася -- да возера і ў адваротны бок. Падаўся берагам, аднак вялікая вада заліла сцежку. Вярнуўся.

Другая дарога вывела на сабе падобную з Бораўна да Улы. Павярнуў на адгалінаванне ўлева. Павіхляўшы па лесе, выскачыў да Нюлі. Пакуляўся па баравых узгорках і вылецеў на бераг Улы ўжо за вусцем пратокі з возера. Месца для рыбалкі цудоўнае. Закіну.

Больш за паўгадзіны сядзеў на беразе дарэмна, потым падаўся да вытоку пратокі. Адразу хтосьці дзюбнуў за кручок, нават чарвяка аб’еў. Тры іх скарміў, а нікога не падчапіў. Склаў вуду і рушыў да вусця пратокі. Яна нядоўгая -- з паўкіламетра. Ракой выглядае ўвесну, а ўлетку яе можна ў шортах перайсці.[...]

Вандроўныя нататкі старога валацугі

Працяг. Пачатак  "Река без устья, или Природа при царизме и коммунизме".

Першым майскім днём падаўся ў працяг свайго настальгічнага падарожжа, якое пачаў на Вялікдзень. У Верабках пераскочыў трубапераезд над пустым рэчышчам Бярэшчы, з якога абавязкова нехта зваліцца ў былую раку, бо дажджы размылі схіл. Перад мостам над Верабскім каналам павярнуў налева. Канал, запоўнены паводкай, здаецца грозным, хуткаплынным і глыбокім. Роўная бы страла дамба праз нейкіх паўкіламетра прывяла да месца, дзе на мяжы 18 і 19 стагоддзяў цар Павел узвёў плаціну, каб захаваць нізоўі Бярэшчы.

Да былога адгалінавання Верабскага спрамляльнага канала ад Бярэшчы застаецца яшчэ столькі, але ехаць туды сэнсу няма, бо ад месца, адкуль было запланавана знішчыць саму Бярэшчу пры распрацоўцы праекта будаўніцтва торфаўчастка “Бярэшчанскі мох” у сярэдзіне 70-х гадоў мінулага стагоддзя, і следу няма.[...]

Людскія звароты да старога валацугі

"Валацуга, данясі да грамадскасці мой зварот да цябе! -- прасіла лепяльчанка наташка Седзіна. -- Данясі да грамадскасці яго. Можа мае словы трапяць на вочы ці ў вушы адказным за ахову прыроды. Трэба ж неяк ратаваць зямлю нашу ад манкуртаў!" Паслухаўся я Наташу. Вось што ад яе пачуў:

"У пагодлівы выхадны вырашылі са знаёмай Крысцінай Суворавай прагуляцца. Маршрутам выбралі лясную дарогу, што вядзе ад возера Святога да азёраў Вялікая і Малая Люсеніцы.

Нядоўга нас цешыў вясновым абуджэннем навакольны бор. Як толькі зайшлі ў яго, так і пачалі натыкацца на смецце. Пластыкавыя бутэлькі, рознага кшталту ўпакоўка, прадметы невядомага прызначэння… Настрой сапсаваўся. Бераг Вялікай Люсеніцы засмечаны болей за лясное наваколле.

Узяліся збіраць смецце ў кучкі. Некалькі іх склалі, каб адразу ў вочы кінуліся – раптам леснікі ўбачаць і вывезуць. А самі падумалі: каб стаялі тут кантэйнеры, дык адпачывальнікі скідвалі б смецце туды. Ставяць жа кантэйнеры на гарадскім пляжы, на берагах Святога, Шчыбата, Усавікаў, Сверзна, Негразы. Чаму б не прывезці іх і на Люсеніцу? Праўда, чыста там, дзе не смецяць, а гэта ўжо залежыць ад выхаванасці чалавека.

Па шляху назад мы паўз дарогу яшчэ некалькі смеццевых кучак склалі. Цяпер справа за лесаахоўнікамі – вывозьце".

Занатаваў маналог Ваўчок ВАЛАЦУЖНЫ (Валадар ШУШКЕВІЧ). 2012 год. ЛЕПЕЛЬ.

У скарбонку старому валацугу

Вёска Губіна. Побач два возеры – Макараўскае і Мелкае. Яны славіліся ракамі і вялізнымі карасямі. Аднак вёска знакамітая не вадаёмамі. Стаіць у яе цэнтры разбураны касцёл. Ведаю яго з дзяцінства і быў сведкам разбурэння культавага збудавання.

[...]

Вандроўныя нататкі старога валацугі

Пяцёра лепельскіх турыстаў плаўна націскалі на педалі веласіпедаў — ехалі пад Юшкі. Аднак на гэты раз у дарогу іх клікаў не кліч вандраванняў, а намер правесці дабрачынную акцыю па добраўпарадкаванні крыніцы, якая струменіць чысцюткую артэзіянскую ваду з-пад лясной берагавой кручы ў халодную Эсу паміж Мінскай шашой і вёскай Юшкі. Таму замест рукзакоў на багажніках ляжалі рыдлёўкі ды сякеры.

Пра існаванне гэтай крыніцы турысты даведаліся некалькі гадоў таму з публікацыі ў “Лепельскім краі”. З’ездзілі туды ў вандроўку, пакаштавалі сцюдзёнку. Настолькі яна спадабалася, што сталі спецыяльна прыязджаць да крыніцы па пітную ваду на харчовыя патрэбы. На свае вочы бачылі, як забруджваецца тэрыторыя вакол крынічкі, растоптваюцца выкапаныя ў пясчанай кручы ўсходы, бурацца прымітыўныя парэнчы. З часам выспела рашэнне сабрацца і навесці на крынічцы парадак.[...]

Вандроўныя нататкі старога валацугі

Смолзаводам велічна называлі ў Гадзіўлі смалакурню, якая дзейнічала там аж да пачатку 70-х гадоў мінулага стагоддзя. Для невялікай вёскі прадпрыемства было даволі значнае, на ім працавалі мужыкі з далёкіх навакольных вёсак. З’язджаліся на працу на веласіпедах, матацыклах, вазах, ішлі пехатой. Адзіным транспартам смалакурні быў стары грузавік Івана Хамічонка, які развозкай рабочых не займаўся, а выконваў строга вытворчыя заданні — падвозіў бярозавыя пацурбалкі — дровы для апальвання катла, карчы для выганкі шкіпінару, адвозіў гатовую прадукцыю на склад у лепельскае прадстаўніцтва Полацкага хімлясгаса. Праўда, Іван Хамічонок вазіў і рабочых на лясныя аб’екты, скажам, на пагрузку карчоў. Ды і што грэх утойваць, выконваў транспартныя паслугі для гадзіўлян і жыхароў многіх навакольных вёсак, за што вадзіцеля з павагай называлі Маркавічам.

Распавяду пра ўвесь вытворчы працэс на Гадзіўлянскай смалакурні, паколькі пасля дзесяці класаў працаваў там ачышчальнікам і грузчыкам карчоў — галоўнай сыравіны для прадпрыемства. А грошы мне і майму двайному цёзку Воўку Шушкевічу патрэбныя былі для паездкі ў Новарасійск, дзе правадніцай на цягніку працавала яго цётка Волька.[...]

Адвячоркам Васіль Хацкевіч, Анатоль Хаванскі, Аляксандр Саўчанка і Вольга Ганчар з дачкой-шасцікласніцай Аняй выехалі на веласіпедах у бок Ушачаў па старой Полацкай дарозе. Ехалі ў вёску Бычкі – на радзіму Васіля Быкава. Суправаджаю турыстаў на матацыкле “Мінск”, які называю “Цмокам”.

На Ушаччыне праводзіцца рэканструкцыя дарогі Ушачы – Лепель. Работы набліжаюцца да завяршэння. Пакладзены асфальт. Жвіроўкі засталося ўсяго 3,2 кіламетра – адДвор-Жараў і за адгалінаванне на Жары.

Спыніліся толькі на адгалінаванні дарогі ў санаторый “Лясныя Азёры”, каб абмеркаваць, дзе атабарыцца на начлег.

Уважліва вывучылі карту-двухкіламетроўку. Найлепшым месцам выбралі возера Завячэлле, якое хаваецца ў лесе непадалёк ад дарогі і цягнецца да самых Ушачаў.[...]

Вандроўныя нататкі старога валацугі

"Сельская газета" за 8 декабря 1989 года

НЕВОДЫ-ГУБИТЕЛИ

Видел, как рыбаки из Лепельского рыбхоза ловили в озере Боровенском утопленника. Окружиди водоём неводом, включили лебёдку. Заодно и рыбу выбирают -- не задаром же работать. Пускай бы. Только вот возмущаются многочисленные наблюдатели: слишком мелкая ячейка в неводе. Даже мелкая уклейка запутывается. Но её не выбирают. Наматывают на мотовило, превращают в кашу. А за удочку любителя-одиночку штрафуют…

Мало того. Ещё из Новолукомля приедут на лепельские озёра рыбаки. А у них не невод -- трал. Даже клопов озёрных вытаскивает.

Неудивительно, что рыбаки из рыбхоза увольняться начали -- рыбу выловили, заработка нету.

Где же логика? Где правда? Где закон?

***[...]

Вандроўныя нататкі старога валацугі

Канец 80-х. На матаролеры “Туліца” прыязджаю на часовую верталётную пляцоўку, размешчаную на меліяраванай плошчы за вёскай Свядзіца. Запраўшчыкі з сельгасхіміі запраўляюць верталёт мінеральнымі ўгнаеннямі і той распыляе іх над полем. А поле рэжуць загнаная ў канал рака Свядзіца і шматлікія каналы, што ў яе ўпадаюць.

Напісаў нататку ў раённую газету “Ленінскі сцяг” пад загалоўкам “З верталёта -- у раку”. І пачалося!

У рэдакцыю прымчала начальніца станцыі аховы раслін Ліля Тышкевіч. Паказвае мне і рэдактару Васілю Хаванскаму тлумачальныя запіскі запраўшчыкаў верталёта. Прозвішча аднаго запомніў -- Шах з вуліцы Сянной. У іх напісана: “Да нас пад’ехаў на матаролеры нейкі чалавек. Спытаў, чым запраўляем верталёт. Мы адказалі. Ад яго даносіўся пах спіртнога”.[...]

Путевые заметки старого бродяги

Необычное пополнение получил в этом году дендропарк. В рамках ежегодной акции «Неделя леса-2012» работники лесхоза решили заложить аллею из 65 туй в дендропарке и присвоить ей имя 130-летия со дня рождения Якуба Колоса и Янки Купалы. Примечательно, что такой чести классики белорусской литературы удостоились в Год книги.[...]

Ностальгические заметки старого бродяги

Каждый водоток имеет исток и устье. А бывают реки без устья? Правильно! Амударья и Сырдарья не достигают Аральского моря, так как их воду разбирают в среднем течении на хозяйственные нужды. От того и самое большое озеро мира исчезает с лица земли из-за отсутствия пополнения, берега отодвинулись от прежних очертаний на десятки, а то и сотни километров. Бывшие порты Муйнак, Жуанбалык, Аральск, Казахдарья превратились в города-призраки среди пустынь Кызылкум и Каракумы.

Есть реки без устья на Лепельщине? Правильно! Это река Береща, которая берет начало из одноименного озера и исчезает в среднем течении, отдав свою воду Веребскому каналу. Только делает она это не по своей воле, а в соответствии с конкретным волюнтаристским решением строителей светлого коммунистического будущего.

Место былого слияния Берещи и Эсы вблизи комплекса придорожного сервиса "Гостинный двор".

[...]