Сведения об авторе смотреть здесь.
(Продолжение. Предыдущие тексты смотреть здесь.)
Оконскую трагедию по-разному характеризуют и в самом Оконе, и в окружающих деревнях. Знаю, что Дубровский, находящийся в штабе бригады на Валовой Горе, предупреждал, что бить фашистов желательно за деревнями и только при атаках на гарнизоны вести бои по обстоятельствам, и чтобы меньше было потерь в живой силе.
866
Звесткі аб аўтары глядзець тут.
(Працяг. Пачатак глядзець тут, папярэднюю частку – тут.)
Пасля вяртання камандзіра партызанскай брыгады Дуброўскага з Вялікай зямлі ўзімку 1943 году, як казаў мой дзед Юзік Шуневіч, усё стала на свае рэйкі. Знікла п’яная аэрадромная каманда, а яго каменданта я ўбачыў толькі праз год, калі партызанскія атрады ішлі на прарыў аблогі ва ўшацкую зону. Забегшы ў хату, той сказаў, што цяпер кіруе ўзводам і яго месца не на гаспадарчых пасадах, а ў баявых падраздзяленнях брыгады, і, выпіўшы конаўку вады з Левановічавай крыніцы, пабег даганяць сваіх байцоў.
Звесткі аб аўтары глядзець тут.
(Працяг. Пачатак глядзець тут, папярэднюю частку - тут.)
Аднойчы ўзімку 1943 году жыхары Валовай Гары Бронік і Вацік Шуневічы, яны ж мае дзядзькі, сабраліся ў лес нарыхтоўваць сыравіну, з якой браты Стась і Франік Левановічы па заданні партызанаў выраблялі драўляныя часткі зброі і лыжы.
Звесткі аб аўтары глядзець тут.
(Працяг. Пачатак глядзець тут, папярэднюю частку тут.)
У лютым 1943 году ў Валовую Гару прыйшла вестка аб знішчэнні фашыстамі вёскі Слабодка, што пад Пышнам, і цяжкіх баях за пышнянскі бальшак, ды што амаль на ўсім яго працягу, аж да Бярэзіны, немцы хочуць знішчыць усе вёскі разам з насельніцтвам. На тым адрэзку шляху для праходу бранятэхнікі сур’ёзных прыродных перашкодаў няма, а ў партызанскую зону бярэзінскіх лясоў і самой Воднай сістэмы каналаў па заснежаных дарогах пушчы ў траскучыя маразы акупанты не спрабавалі заходзіць. Баяліся, што партызаны ахоўваюць усе падыходы да зоны. Адзін атрад заўсёды дыслакаваўся ў вёсцы Вокана. Дарогі былі замінаваныя фугасамі. З боку дарогі на Зацякляссе, у вытворчым цэху смалакурні “Прудок”, таксама асталяваўся атрад. Паміж атрадамі была наладжаная сувязь.
Звесткі аб аўтары глядзець тут.
(Продолжение. Начало смотреть здесь, предыдущую часть - здесь.)
Зіма 43-га году выдалася на дзіва снежнай і марознай. І ўжо напачатку снежня ўсе змайстраваныя братамі Левановічамі з Валовай Гары лыжы былі разабраныя. Дзядзька Вацік і дзядзька Бронік Шуневічы пад кіраўніцтвам дзеда Юзіка не паспявалі прывозіць з лесу нарыхтаваныя ўвосень двухмятровыя цюльпакі, з якіх потым майстры вырабілі снегаступы. Такія лыжы не пакідалі значнага следу на снезе, асабліва калі лыжня пятляла па ўскрайку лесу. Ногі лыжніка не правальваліся глыбока ў снег, і чалавек мог рабіць пераходы ў некалькі разоў большыя, трацячы значна менш энергіі.
Сведения об авторе смотреть здесь.
Недавно, проезжая по деревне Горгала Ленинградской области (неплохое название русской деревни: наверное, виноваты вепсы, чухонцы, или карелы), меня поразила картина: по обочине лошадь тащит сани, в них восседают дед с бабушкой, и баба колотит деда по спине и при этом что-то выговаривает. У меня это вызвало только умиление, и сам собой вспомнился рассказ мамы.
Звесткі аб аўтары глядзець тут.
(Працяг. Пачатак глядзець тут, папярэднюю частку - тут.)
Ідэальна выраўненае і ўтрамбаванае Левановічава поле, што знаходзілася на ўскрайку Валовай Гары з боку Барсукоў, пасля першых маразоў 1942 году было было прыдатнае для пасадкі лёгкіх самалётаў. Цяпер амаль кожную ноч на яго прызямляліся “кукурузнікі” з ваенным грузам, а з сабой забіралі цяжка параненых партызанаў, бо баі ішлі на Пышняншчыне і ў напрамку Ушачаў.
Звесткі аб аўтары глядзець тут.
(Працяг. Пачатак глядець тут, папярэднюю частку тут.
Пад вялікім сакрэтам мой сябрук Бронік, сын дзядзькі Ваціка і Агнеты Шуневічаў, распавёў, што яго татка і дзядзька Бронька цяпер дома, у Валовай Гары, амаль не з’яўляюцца, днямі знаходзяцца ў лесе, з імі і дзед Юзік Шуневіч.
Звесткі аб аўтары глядзець тут.
(Працяг. Пачатак глядзець тут, папярэднюю частку - тут.)
Улетку 1942 году наведванне лесу яшчэ не забаранялася. Але каля вёскі Дражна, куды на прымусовыя працы быў мабілізаваны і мой дзядзька Барнась Шуневіч, ужо стаяў узмоцнены кардон. Аднак дзядзька выпрасіў дазвол наведаць сям’ю ў Валовай Гары, падключыўшы знаёмых і пакінуўшы ў закладніках свайго паплечніка па працы. Прайшоўшы каля 20 кіламетраў, ужо ў сваёй хаце Барнась лёг адпачыць. У гэты час яго дочкі падчас спрэчкі схапілі брата за рукі, каб не распускаў іх, і павялі на пакаранне да маці. Спачатку хлопчык спрабаваў вырвацца, але дзяўчынкі моцна трымалі ахвяру. Сілы былі няроўныя. Тады “палонны” пусціў у ход ногі ў чаравіках. Ад болю экзекутары выпусцілі вязня. Пабітыя дзяўчынкі паскардзіліся маці, і тая заступілася за дачок - узяўшы за вуха сына, прывяла да бацькі. Але нечакана той стаў на бок сына і задаў пытанне:
Звесткі аб аўтары глядзець тут.
(Працяг. Пачатак глядзець тут, папярэднюю частку - тут.)
Улетку 1942 года па дарозе з суседніх Барсукоў у родную Валову Гару мама папярэдзіла мяне, каб нікому не расказваў пра тое, што здарылася з намі ў гасцях. Я паабяцаў аб усім маўчаць, але калі браток Бронічка падзяліўся сакрэтам, што ў нас на гарышчы штоноч па чарзе жывуць партызаны, і дзед Юзік ці яго сын Яська носяць ім ежу, а яшчэ што прыязджаў бранявік і грузавік поўныя немчуры, і зноў лавілі курэй, а дзядзька Франік Левановіч называў іх “курашчупамі”, у мяне таксама развязаўся язык. І я, парушыўшы дадзенае маці абяцанне маўчаць і ўзяўшы з братка слова “быць магілай”, распавёў аб тым, як мяне хацеў застрэліць немец за будзёнаўскі шлем на галаве.
Звесткі аб аўтары глядзець тут.
(Працяг. Пачатак глядзець тут, папярэднюю частку - тут .)
На Тройцу 1942 году мы з маці наведалі яе родных у Барсуках. Яна была задаволеная спатканнем з роднымі, а я радаваўся, што памяняў бацькаву егерскую шапку на сапраўдную будзёнаўку з вялікай чырвонай зоркай.
16